[Ostrzeżenie: Spektakl zawiera sceny nagości, seksu oraz przemocy seksualnej. Przeznaczony jest wyłącznie dla widzów od 18. roku życia]
***
„Opowieści niemoralne” to składający się z trzech autonomicznych części współczesny traktat stawiający pytanie o to, czy seksualność jest dzisiaj przestrzenią wolności czy zniewolenia.
I
Miłosierny Pan Bóg powiódł palcem po świecie i nazwał wszystko; i rodzinę, i dom i świat, a w nim dziesięć (do piętnastu) jasnych zasad, i to, jak w tym świecie być szczęśliwym, i jak się odżegnać od grzechu tego świata, o, jak pięknego świata.
II
Przedstawiamy opowieść o osobach, którym wszystko wolno, dla których najwspanialszą grą, najwyższą zasadą jest przekraczanie granic, omijanie zakazów, testowanie
ograniczeń. To opowieść, w której nie tyle można czerpać przyjemność, ile MUSI się ją czerpać, a rachunki płaci zazwyczaj ktoś inny, bo ten świat jest piękny, o, jaki piękny.
III
Snujemy opowieść, w której świat zaczyna się od nowa, gdzie nie będzie miejsca na żadną przemoc i ranę. Każdy jest zdany sam na siebie, nawet jeśli chodzi o cielesną przyjemność, a może zwłaszcza jeśli o nią chodzi. Słońce wstaje samo i samo zachodzi, ten świat jest piękny, o, jaki piękny.
To opowieść o domu i rodzinie, o kinie, o teatrze, o naturze. Inspiracje dla scenariusza autorstwa Weroniki Murek i Jakuba Skrzywanka stanowiły filmy Waleriana Borowczyka, transkrypt rozprawy sądowej Stan Kalifornia vs. Roman Raymond Polański z marca 1977 roku oraz materiały dokumentalne dotyczące współczesnych fetyszy.
Czym dziś są dla nas obrazy prezentujące seks, w kraju, w którym wciąż jedynym szeroko akceptowalnym miejscem do rozmowy na ten temat jest konfesjonał?
***
W spektaklu wykorzystywane są efekt stroboskopowy (światło pulsujące z dużą częstotliwością) oraz dym sceniczny. Osoby wrażliwe na ten rodzaj efektów prosimy o zachowanie szczególnej ostrożności.
***
Matronat nad spektaklem objęła Fundacja Feminoteka
***
Weronika Murek i Jakub Skrzywanek o inspiracjach i strukturze spektaklu (rozmowa wideo): kliknij tutaj
Twórczynie i twórcy o pracy nad spekatklem: kliknij tutaj
Jakub Skrzywanek przypomina, że roszczenia względem kobiecego ciała tylko nieznacznie się zmieniają. O jego poprzednim spektaklu – „Mein Kampf” – w stołecznym Powszechnym pisały światowe media na czele z „Financial Times” i „New York Times”. Teraz, w tym samym miejscu, razem z nominowaną do Paszportów „Polityki” i Nike dramaturżką Weroniką Murek, stworzył niepokojący esej o seksualności. Wart tego, by było o nim jak najgłośniej. (...). Skrzywanek i Murek pokazują mechanizmy przemocy seksualnej, jednocześnie realnie jej przeciwdziałając. Objęte matronatem Fundacji Feminoteka „Opowieści niemoralne” to pierwszy polski spektakl powstały we współpracy z konsultantkami nagości. To również one podkreślały, jak ważne jest niefetyszyzowanie przemocy. (...). W tym manifeście o bezpieczeństwie, równości wobec prawa, końcu patriarchatu, nie ma łopatologicznych analogii, ani wymierzania łatwych ciosów Kościołowi. Uważni, stroniący od szarży aktorzy i aktorki oraz wieloznaczne, przeźroczyste kostiumy Joanny Hawrot, spod których wyglądają więzione w konserwatywnych normach ciała, składają się na ważną dyskusję o seksualności. Ta w obecnym świecie wciąż często przyjmuje formę krzywdzącego monologu (Dawid Dudko, Onet)
To trzy osobne, choć połączone tematem i wymową, spektakle o seksualności, wolności, przyzwoleniu i grzechu. Pierwszy i ostatni są jak dwa bieguny: jeden mówi o uwięzieniu w moralności, drugi o całkowitym, naturalnym uwolnieniu. Środkowa część to drobiazgowe odtworzenie wieczoru, kiedy Roman Polański zgwałcił trzynastolatkę. Celowo mocno przeciągnięta, naturalistyczna do bólu, mrozi krew w żyłach. Spektakl jest znakomicie zagrany, a aktorskie mistrzostwo pokazali w nim Natalia Lange i Michał Czachor (Przemysław Gulda, Gulda poleca, „Gazeta Wyborcza”)
Sensem tego spektaklu jest akt 2., naturalistycznie pokazana (z zachowaniem granicy, za którą mielibyśmy pornografię) scena spotkania Romana Polańskiego z trzynastolatką, które to spotkanie wiemy czym się kończy, z rewelacyjnymi rolami Michała Czachora i Natalii Lange. (...). To znakomita robota reżyserska i aktorska. (...). Rzecz jest NAPRAWDĘ dla widzów dorosłych, raczej zostawcie swoich nastolatków w domu, wcale nie z powodu kostiumów aktorów czy też raczej ich braku. Ale dlatego, że to przedstawienie jest o tym, że – trochę upraszczając – każdy w swojej seksualności jest boleśnie samotny (Rafał Turowski, Radio Chillizet, www.rafalturow.ski)
To nie jest spektakl o Romanie Polańskim. To spektakl o tym, że pamięć po traumie jest poszarpana, pełna pozlepianych ze sobą obrazów i wspomnień, z których nie da się utkać linearnej i spójnej opowieści; takiej bez dziur, i takiej spełniającej warunki sztywno określonej prawdy. To spektakl operujący mikro-gestami, mikro-przesunięciami, prosty, ale nie banalny. To spektakl o tym, że ofiara przemocy nie musi na zawsze pozostawać w szufladzie ofiary przemocy. To spektakl wymierzony nie tylko przeciwko milczeniu, ale też przeciwko uprzedmiotowianiu ofiar w narracjach o ofiarach. To spektakl o przywracaniu sprawczości i o zmianie narracji. To spektakl o przyszłości, w której przemoc wprost nazywa się przemocą. To spektakl o tym, że można opowiadać o przemocy bez reprodukowania jej (Wiktoria Tabak, „Dialog”)
Do słynnych postaci polskiego kina odwołują się Weronika Murek i Jakub Skrzywanek w przedstawieniu „Opowieści niemoralne” (Teatr Powszechny w Warszawie). Przywołując głośny film „Dzieje grzechu” według Żeromskiego i postać jego reżysera Waleriana Borowczyka, a także wprowadzając na scenę Romana Polańskiego w dotkliwej rekonstrukcji gwałtu na nieletniej, twórcy proponują dojrzałą refleksję nad aktualnymi kwestiami seksualności i wolności. Kto myślał, że w Powszechnym gra się o tym w sposób jednoznaczny, ten się myli (prof. Dariusz Kosiński, „Tygodnik Powszechny”)
Spektakl w reżyserii Jakuba Skrzywanka składa się z trzech części, które tworzą osobne historie. Po powstałym w 2019 roku „Mein Kampf” w 2021 roku, również na deskach Teatru Powszechnego, premierę miały „Opowieści niemoralne”. Wedle idei „teatru zaangażowanego” sztuka nie pozostaje obojętna wobec przytoczonego przykładu przemocy, nierówności płciowych czy tematów tabu. To spektakl niewątpliwie ważny. (…). To wielowątkowa opowieść o seksualności wraz z jej tematami tabu, traumami, zaburzeniami czy wyrządzoną przemocą (Barbara Pawlak, Dziennik Teatralny)
Zbiór autonomicznych historii badających różne oblicza seksualności. Spektakl w reżyserii Jakuba Skrzywanka nawiązuje do filmu Waleriana Borowczyka o tym samym tytule i również korzysta z formy niepowiązanych ze sobą fabularnie aktów luźno powiązanych tematyką erotyki. (…). W każdym z aktów aktorsko wyróżniła się Natalia Lange. W roli Ewy była dziewczęca, ale niezaspokojona, jako Samantha Geimer przedstawiła dziecięcą naiwność i niewinność, a akt trzeci pozwolił na pokazanie szerszego spektrum emocji dzięki zobrazowaniu sensualnej, radosnej i wyzwolonej uczestniczki orgii. (…) spektakl ma szansę zmienić polską scenę teatralną, ale w nieoczywistym aspekcie. W pracę nad spektaklem zostały zaangażowane konsultantki od scen intymnych (Agnieszka Róż i Jewgienia Aleksandrowa). Rozpowszechnianie takich działań przyczynia się do wyznaczania nowych standardów w całym świecie artystycznym. Praktyka ta powinna stać się normą i tym samym ułatwić podejmowanie nowych, trudnych i kontrowersyjnych tematów, które Jakub Skrzywanek z pewnością jeszcze wielokrotnie poruszy (Magdalena Doszla, Dziennik Teatralny)
