Melodramat

multimedia

fot. Magda Hueckelwięcej fotografii

recenzje

• Bo właśnie o miłości ten spektakl opowiada przede wszystkim. O złożonej naturze i podstępnym uroku układów, w których zaczynamy ratować kogoś, kto tonie w nałogu, chorobie, niesamodzielności. O tym, jak rozczarowanie miesza się z misją, poczucie winy z poczuciem bycia potrzebną. Chęć troski z dramatycznym wołaniem o to, by samemu zostało się dostrzeżonym. Nie ma w przedstawieniu Smolar łatwych ocen i prostych odpowiedzi, choć całe utkane jest z boleśnie trafnych analiz i wnikliwych obserwacji na temat tego, jak ludzie przywiązują się do siebie. Na szczęście oferuje także dekonstrukcję melodramatycznego mitu, jest performansem odnajdywania szczelin i uciekania z pozornie nieprzepuszczalnych schematów. I na tym polega jego krytyczna, chwytająca za gardło siła. (…). Smolar z niezwykłą erudycją i sprawnością odwołuje się do – często nieuświadomionych – krajobrazów naszej pamięci, powidoków, które mamy pod powiekami jako czytelniczki powieści, widzowie seriali, słuchaczki muzycznych hitów, uczestnicy kultury popularnej. (…). Smolar stawia widowni Teatru Powszechnego lustro i prowadzi misterny proces dekonstrukcji mitu o poświęceniu z miłości. (…). W spektaklu Smolar role Kuby i Krystyny zmieniają się. Dramaturgia nie pozwala nadmiernie przyzwyczaić się do płciowych przypisań. Ten koncept poszerza możliwości interpretacyjne, sprawia, że nie da się spektaklu sprowadzić do opowieści o powielaniu heteronormatywnych układów. W jednej z sekwencji Kuba i Krystyna to homoseksualni kochankowie lub para grana przez dwie kobiety. Dialogi Hłaski, poszerzone o improwizacje, okazują się pasować do każdej konstelacji jak dobrze przygotowana pułapka – pasują wszędzie. Smolar pokazuje, jak łatwo dać się wciągnąć w ten układ – to nie tylko kulturowe klisze płci, to coś więcej, romantyczny wzorzec miłości i poświęcenia, jakaś kulturowa grawitacja, która ściąga w stronę oddania drugiej osobie i relacji, za cenę własnych granic, potrzeb, za cenę własnej podmiotowości. (…). Smolar konfrontuje nas, widownię, z dobrze znanymi mechanizmami władzy, przemocy i poświęcenia, ujawniając je nie tylko w związkach heteroseksualnych, ale i w układach jednopłciowych lub dziecięco-rodzicielskich. Tym samym rozbraja melodramatyczność nie tylko konserwatywnego modelu małżeństwa, ale też współcześnie romantyzowanych konstelacji miłosnych: rodzicielstwa, partnerstwa, związku aspirującego do emancypacyjnego i równościowego układu.
  Dorota Ogrodzka, „Didaskalia”
• Współuzależnienie. Temat właściwie nieobecny w dyskursie, a jakże istotny. Twórcy wnikliwie przyglądają się osobom, które stoją u boku alkoholików. Wskazują też na patriarchalne zależności w społeczeństwie. Spektakl inspirowany opowiadaniem Marka Hłaski to jeden z najmądrzejszych, które w ostatnich latach widziałem. Bardzo emocjonalny. Teatralny język reżyserki Anny Smolar jest bogaty, a zarazem fantastycznie umowny. Na uwagę zasługują scenografia i kostiumy Anny Met oraz choreografia Karoliny Kraczkowskiej. A na scenie oczywiście najlepsi: Anna Ilczuk, Karolina Adamczyk, Michał Czachor i Andrzej Kłak.
  Mateusz Szymkowiak, „Fashion Magazine”
• Najważniejszymi premierami kończącego się właśnie sezonu okazały się „Melodramat” Anny Smolar (...) oraz „Pewnego długiego dnia” Luka Percevala (...). Co ciekawe, oba spektakle podjęły temat współuzależnienia, problematyzując tym samym figurę losu traktowaną w sztuce XIX i XX wieku po macoszemu: jako wtórną, drugorzędną, drugoplanową. W paradygmacie nowoczesności za pierwszoplanową postać uważa się bowiem osobę uzależnioną (od czegoś). Tymczasem Smolar i Perceval skupili się na osobach współuzależnionych (od kogoś), czyli bezwiednie reprodukujących, czasem przez całe życie, jedyny dostępny im (a czasem jedynym znany im) model życia rodzinnego vel (na)rodowego. Nawiasem mówiąc, zarówno w warszawskim przedstawieniu na podstawie filmu „Pętla” Marka Hłaski i Wojciecha Hasa (1957), jak i w krakowskiej realizacji na podstawie dramatu „Long Day’s Journey into Night” Eugene’a O’Neilla (1941), współuzależnienie przedstawione zostało jako kluczowa figura patriarchatu. (…). Uwspółcześniona tragedia Krystyny polega na tym, że kobieta nie chce być już tylko kochanką-ratowniczką alkoholika Kuby, ale próbuje być jego partnerką – zarówno w życiu zawodowym (oboje są aktorami), jak i w domowym. Krystyna pracuje wraz z Kubą w teatrze – próbuje więc rozdzielać pracę zawodową od życia rodzinnego i, mimo wszystko, zachowywać zdrowy balans w obu tych sferach. Kuba ignoruje jej starania i w ogóle zdaje się pozostawać mężczyzną z poprzedniej epoki – czasów genialnych mistrzów oraz wielkich artystów, którym wolno właściwie wszystko. Skoro więc współuzależnienie jest jądrem patriarchatu, to dyskusja o nim stanowi aspekt zwrotu kulturowego #MeToo.
  Karolina Felberg, „Notatnik Teatralny”

pozostałe recenzje