Ciemności kryją ziemię

Spektakl gościnny Teatru Wybrzeże prezentowany w ramach 16. edycji Festiwalu Nowe Epifanie. 

Po sukcesie spektaklu „Goście Wieczerzy Pańskiej” z Nowego Teatru w Warszawie, którego premiera odbyła się na Festiwalu Nowe Epifanie, Tomasz Fryzeł i Piotr Froń zrealizowali przedstawienie o etycznym marazmie człowieka. Adaptacja powieści Jerzego Andrzejewskiego „Ciemności kryją ziemię” rozgrywa się pod koniec XV wieku w Hiszpanii i koncentruje wokół postaci Wielkiego Inkwizytora Tomása De Torquemady, w którego wciela się Mirosław Baka. Podczas pobytu w mieście Villa-Réal duchowny poznaje młodego dominikanina Diega, który początkowo buntuje się przeciwko metodom Świętego Oficjum wobec heretyków. Torquemada jednak nie tylko przekonuje młodzieńca co do słuszności swojej działalności w imię obrony wiary, lecz także czyni go uczniem ślepo podążającym za ideami Inkwizycji. Pod wpływem Tomása – czy to za sprawą jego retorycznych manipulacji, czy stosunku władzy – pozostają prawie wszyscy bohaterowie powieści.

Mirosław Baka po raz kolejny obronił tytuł mistrzowski. Charakterystyczna dla wielu jego ról powściągliwość, w połączeniu ze spokojnym, surowym tonem głosu, sprawiają, że w swojej kreacji wydaje się chwilami nie człowiekiem z krwi i kości, ale precyzyjną wykładnią logicznego umysłu. Jego postać jest bezkompromisowa w słownych starciach ze swoimi rozmówcami – z każdej potyczki wychodzi z cichym triumfem. Świetnie partneruje mu Piotr Biedroń w roli Diega. 

Czym zapełnić duchową pustkę? W jakich warunkach rodzi się zło? Te pytania, wywiedzione z – wyraźniej niż przedstawienie osadzonej historycznie – literatury Andrzejewskiego, odgrywają najważniejszą rolę w spektaklu Fryzła. To im podporządkowana jest oszczędna gra siedmiu, niemal przez cały czas obecnych na scenie, aktorów – tym mocniejsza w wymowie, im bardziej zespół gdańskiego Teatru Wybrzeże tonuje swoją sceniczną obecność. Ostatecznie zło w „Ciemnościach kryjących ziemię” personifikuje się jako działalność Świętej Inkwizycji, która u Fryzła – jeszcze silniej niż u Andrzejewskiego – ma wymiar uniwersalny: nie tylko społeczno-polityczny, wychodzący poza ramy instytucji kościelnej i kontekst chrześcijańsko-religijny, ale przede wszystkim duchowy, jednostkowy dla każdego człowieka.

***

W spektaklu występuje intensywne czerwone światło.

***

Wydarzenie prezentowane w ramach 16. edycji Festiwalu Nowe Epifanie organizowanego przez Centrum Myśli Jana Pawła II. 

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.