Idea feministycznej instytucji kultury to pokłosie „Porozumienia”, czyli partycypacyjnego procesu badawczego o charakterze interwencyjnym, który przez ponad rok, na przełomie 2018 i 2019 roku, prowadzili w Teatrze Powszechnym w Warszawie: Agata Adamiecka-Sitek, Marta Keil oraz Igor Stokfiszewski. Celem „Porozumienia” jest kooperatywne wypracowanie tożsamości Teatru w oparciu o założenia demokratycznej instytucji kultury. Założenia wynikały bezpośrednio z kilkuletniej obserwacji pracy teatru oraz dotychczasowej z nim współpracy. Podstawą ideową „Porozumienia” był dokument programowy
„Feminizacja – demokracja – praca. W stronę uspołecznionej instytucji kultury”, zaś zwięzłe podsumowanie całego procesu zawiera się w manifeście pt.:
„Teatr Powszechny – feministyczna instytucja kultury”.
fot. Marianna Kulesza
Bezpośrednim impulsem do realizacji „Porozumienia” były prace współorganizowanego przez Teatr Powszechny obywatelskiego Kongresu Kultury w 2016 r.
oraz organizowanego przez Teatr Powszechny cyklicznie od 2017 r. Forum Przyszłości Kultury.
Więcej informacji – na stronie internetowej Forum: www.forumprzyszloscikultury.pl
Ogłoszenie manifestu feministycznej instytucji kultury przed Teatrem Powszechnym, podczas 3. edycji Forum Przyszłości Kultury, 30 listopada 2019 r.:
Manifest: „Teatr Powszechny – feministyczna instytucja kultury”
Podstawowym zadaniem teatru publicznego w czasie, kiedy porządek demokratyczny zagrożony jest przez rosnący populizm i pogardę dla państwa prawa, jest tworzenie miejsca otwartej debaty, umożliwiającego swobodną i krytyczną refleksję nad rzeczywistością. Obok działań artystycznych oznacza to udzielanie realnego wsparcia grupom wykluczonych, aktywistom i ruchom społecznym oraz podejmowanie walki o wartości demokratyczne, wolność słowa i wolność korzystania z dóbr kultury. Zadanie to teatr realizować może tylko wtedy, gdy wartości demokratyczne stanowią rzeczywistą podstawę jego działania.
„Feminizm! Nie faszyzm” – to hasło przewodziło organizowanej przez Teatr Powszechny w 2019 roku 3. edycji Forum Przyszłości Kultury i towarzyszy naszym kolejnym premierom, działaniom artystycznym, społecznym i edukacyjnym. Feminizację rozumiemy jako proces odchodzenia od patriarchalnych struktur władzy, zależności i hierarchiczności ku wartościom takim, jak: niezależność, troska, dialog i dbałość o wspólnotę. Przeciwstawiamy ją narastającym nastrojom nacjonalistycznym i ksenofobicznym. Przyszłością kultury jest jej feminizacja. Środowiskiem, w którym się dokona, będzie feministyczna instytucja kultury. Dążymy do jej ustanowienia.
1.
Kształtujemy relacje międzyludzkie, odwołując się do takich wartości jak: troska, wspólnotowość, różnorodność i dbałość o instytucję jako dobro wspólne. W tym celu przyjmujemy „Zasady współpracy twórczyń i twórców z Teatrem Powszechnym im. Zygmunta Hübnera” w Warszawie wynegocjowane pomiędzy reżyserami i reżyserkami, pracownikami i pracownicami oraz Dyrekcją Teatru.
2.
Wzmacniamy partycypację w kierowaniu Teatrem. Powołujemy Radę Artystyczno-programową Teatru Powszechnego im. Zygmunta Hübnera w Warszawie z udziałem reprezentacji pracowników i pracownic Teatru, twórców i twórczyń współpracujących z Teatrem, organizacji i ruchów społecznych, publiczności i Dyrekcji Teatru. Rada demokratyzuje zarządzanie Teatrem przez współkształtowanie głównych kierunków jego działania, programu oraz warunków pracy.
3.
Widzimy, jak neoliberalizm wymusza na Teatrze produkcję dużej liczby spektakularnych wydarzeń, nadużywając niewidzialnej i niedocenianej pracy, związanej z troską, opieką i regeneracją, czyli pracy podtrzymywania i rozwijania życia zwanej również pracą reprodukcyjną. Dowartościowując produkcyjny i reprodukcyjny wymiar pracy, dążyć będziemy do tego, by twórczość teatralna odbywała się w warunkach socjalnych i bytowych zapobiegających niestabilności życiowej, przepracowaniu, przemęczeniu i wypaleniu.
4.
Wierzymy w siłę oddolnej kultury i aktywności obywatelskiej. Wierzymy w konieczność otwarcia dla nich drzwi instytucji. Stajemy się Teatrem uspołecznionym: współpracujemy ze społecznościami, niezależną kulturą i ruchami społecznymi, nie tylko udzielając im gościny, ale włączając je w główny nurt pracy Teatru.
5.
Jesteśmy przekonani, że troska o dobro wspólne obejmować musi również środowisko. Stajemy się instytucją ekologiczną. Minimalizujemy negatywne oddziaływanie na ekosystem i pracujemy na rzecz odpowiedzialnego rozwoju. Feministyczna instytucja kultury oznacza dialog różnych, lecz równych sobie ludzi. Feministyczna instytucja kultury rządzi się zasadami demokracji. Feministyczna instytucja kultury wie, że bez odpoczynku, troski o innych i o siebie, bez budowania wspólnoty nie ma spektaklu, wystawy ani debaty. Feministyczna instytucja kultury zdaje sobie sprawę, że bez społecznego zakorzenienia jest tylko budynkiem. Feministyczna instytucja kultury jest świadoma swojego miejsca w świecie oraz wpływu na otoczenie naturalne i społeczne. Chce, by wpływ ten powiększał, nie zaś pomniejszał, wspólny dobrostan. Feministyczna instytucja kultury kocha, lubi i szanuje przyszłość.
***
Teatr Powszechny – feministyczna instytucja kultury (kliknij -> pobierz)
Rada Artystyczno-Programowa Teatru Powszechnego im. Zygmunta Hübnera w Warszawie. Regulamin (kliknij -> pobierz)
Dokumenty dostępne na licencji CC Creative Commons CC BY-NC-ND 3.0 PL (Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska).
Debata pt. „Feminizacja – demokracja – praca. W stronę demokratycznej sntytucji kultury”, która odbyła się podczas 2. edycji Forum Przyszłości Kultury, 8 grudnia 2018 r. w Teatrze Powszechnym w Warszawie.
Debata pt. „Feminizacja polityki”, która odbyła się podczas 2. edycji Forum Przyszłości Kultury, 9 grudnia 2018 roku.
