Ile mamy wolności? Każdy dostanie to, w co wierzy. Wolność jako oferta

IV spotkanie w ramach rocznego seminarium Pazurami i dziobem. Sztuka i demokracja prof. Krystyny Duniec

gość specjalny seminarium: dr hab. Piotr Laskowski (Instytut Stosowanych Nauk Społecznych, UW)
referat wprowadzający: Krystyna Duniec

video: Hanna Maciąg

„Wolność. Po co wam wolność? -  śpiewał legendarny zespół rockowy „Kult” w 1989 roku. Jaką odpowiedź na to od zawsze najistotniejsze pytanie egzystencjalne, polityczne i cywilizacyjne przynosi współczesna demokracja? Mnożą się raczej pytania niż responsy. Czy wolność oznacza wpływ na własne i społeczne życie? Czy rację mają determiniści, uzależniający ją od tzw. okoliczności warunkujących, czyli od skutków tego, co już było wcześniej, czy indeterminiści, wierzący w niezależność ludzkich działań i wyborów, czy może anarchiści, bojkotujący każdą formę jakkolwiek scentralizowanej władzy? Która z dwóch podstawowych koncepcji wolności jest nam dziś bliższa: wolność pozytywna „do”, czy negatywna „od” - zakładająca proces radykalnej redukcji wszelkich ograniczeń wolności? Czy demokracja jest darem, czy stanowi raczej zagrożenie dla wolności, manipulując ludzką wiarą we własną autonomię? Czy wolność jest dobrostanem czy ciężarem w wyniku  zawsze mającej miejsce alienacji ekonomicznej i politycznej? Czy da się ją kupić?

„Byłbym raczej skłonny odpowiedzieć, że wierzę w każdy ustrój, ideologię czy system, w którym jest naprawdę mowa o człowieku. Pozwolić człowiekowi ŻYĆ – oto jedyny system i ideologia. Pozwolić żyć, a nie kazać żyć, zostawić mu wybór celu jego życia, a nie narzucać mu z góry. I skończyć z gloryfikacją śmierci” – pisał w wojennych dziennikach Szkicem i piórkiem Andrzej Bobkowski. Jeśli pogłębić by tę refleksję, o utraconą, a bliską Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela z 1789 roku ideę przedłożenia zasady równości nad zasadę wolności, a pokonywanie nierówności uznać nie za totalitarną utopię, ale podstawowy cel wszelkiej społecznej emancypacji indywidualnej i zbiorowej, to może odnaleźlibyśmy mozolną, nigdy nie kończącą się drogę do wolności?

Na seminarium poświęconym idei wolności w demokratycznym państwie wspólnie spróbujemy odpowiedzieć na postawione tu pytania. Zastanowimy się także, jakie stanowisko w kwestii wolności zajmuje sztuka, a teatr przede wszystkim. 

* Spotkanie odbyło się 28 kwietnia 2016 r.