Podsumowanie sezonu 2018-2019 i zapowiedź kolejnych premier

 

Warszawa, 28.06.2019 r.

 

 

 

„Feminizm! Nie faszyzm” – to hasło określało charakter całego sezonu artystycznego 2018-2019 w Teatrze Powszechnym w Warszawie. Przewodziło ono drugiej edycji Forum Przyszłości Kultury, naszym kolejnym premierom, działaniom artystycznym, społecznym i edukacyjnym. Feminizację rozumiemy jako proces odchodzenia od patriarchalnych struktur władzy, zależności i hierarchiczności ku wartościom takim, jak: niezależność, troska, dialog i dbałość o wspólnotę. Przeciwstawiamy ją narastającym nastrojom nacjonalistycznym i ksenofobicznym, które obserwujemy tak w Polsce, jak i w Europie. Wierzymy, że wciąż możliwe jest społeczeństwo otwarte i solidarne. Dlatego tak wiele miejsca poświęcamy prawom grup wykluczonych – to w ich społeczno-prawnej pozycji, niczym w soczewce, zobaczyć można stan demokracji. Dlatego też ważnym elementem naszych działań stała się rozpisana na wiele miesięcy praca nad „Porozumieniem”, zainicjowana przez Agatę Adamiecką, Martę Keil i Igora Stokfiszewskiego. Projekt stawia pytania o jakość relacji międzyludzkich i wspólnotowej odpowiedzialności za pracę w instytucji kultury, a jego celem jest wypracowanie nowych zasad współpracy wewnątrz teatru i z gościnnymi twórcami.

 

Jesteśmy przekonani, że zadaniem teatru publicznego jest nie tylko akademickie reinterpretowanie klasyki literatury, bycie domem produkcyjnym, czy miejscem wieczornej rozrywki. Nowoczesna instytucja kultury powinna wypełniać złożoną misję społeczną, szczególnie w czasie, kiedy porządek demokratyczny zagrożony jest przez rosnący populizm i pogardę dla państwa prawa. Misję „teatru, który się wtrąca” rozumiemy jako szereg działań artystycznych, społecznościowych, edukacyjnych, ale także tożsamościowych – przez otwarte i realne wsparcie dla grup wykluczonych, aktywistów oraz wspieranie walki o wolność słowa, wartości demokratyczne, wolność wypowiedzi artystycznej i wolność korzystania z dóbr kultury. Podobnie jak w poprzednich sezonach, naszą misją jest tworzenie miejsca otwartej debaty publicznej i krytycznego interpretowania rzeczywistości, a także podejmowanie tematów do tej pory niewidocznych lub spychanych na margines. Dzieje się tak choćby z ogólnopolską debatą wokół pedofilii w Kościele, w której ważną rolę odegrała premiera spektaklu „Klątwa” w reż. Olivera Frljicia. Mimo że od premiery i towarzyszącej mu debaty „Zły dotyk władzy” prowadzonej prze Agatę Diduszko-Zyglewską minęły już ponad 2 lata, spektakl wciąż rezonuje na nowo w obliczu kolejnych dyskusji i działań artystycznych dotyczących tego tematu. Od 2014 roku Teatr Powszechny jasno wypowiada się ws. kryzysu uchodźczego, nie tylko w działaniach artystycznych, ale także w kampaniach społecznych, takich, jak np. akcja organizowana z okazji Światowego Dnia Uchodźcy, kiedy na nasz apel co roku odpowiada około 100 instytucji kultury w Polsce i za granicą, w geście solidarności wywieszając na swoich budynkach międzynarodową flagę uchodźców. Niedawno odbyła się też u nas premiera spektaklu „Uchodźczynie” w reż. Katarzyny Szyngiery, w ramach projektu Biennale Warszawa.

 

Do pracy zapraszamy artystów reprezentujących różne pokolenia i nurty estetyczne. Nie utrzymujemy hermetycznego schematu, cenna jest dla nas różnorodność perspektyw. Sezon otworzyła premiera spektaklu „Gniew” w reżyserii Małgorzaty Wdowik, reżyserki łączącej doświadczenie pracy w Polsce i za granicą. Spektakl w performatywnej formule mówi o stabuizowanym zagadnieniu męskiego gniewu, zadaje pytanie o przyczyny jego społecznej tolerancji i osobistego nieprzepracowania. Kolejną propozycją była „Nietota” w reżyserii Krzysztofa Garbaczewskiego, spektakl wykorzystujący nowoczesne technologie do kreacji wspólnotowego doświadczenia łączącego wirtualną rzeczywistość i narzędzia teatralne. Kolektyw tworzący spektakl znalazł w Teatrze Powszechnym swój dom – otworzyliśmy Scenę Dream Adoption Society, gdzie artyści w kolejnych produkcjach rozwijają język sztuk cyfrowych i szukają nowych dróg dla teatru. Ważnym elementem tych działań były debaty kuratorowane i prowadzone przez Edwina Bendyka, organizowane wspólnie z Goethe-Institut w ramach projektu „Laboratorium Wyobraźni”.

 

Nie przechodzimy obojętnie wobec palącego problemu, jakim są zmiany klimatu i zagrożenia dla naszego środowiska. Z ekologicznej wrażliwości zrodził się spektakl „Jak ocalić świat na małej scenie?” w reżyserii Pawła Łysaka, który wiąże osobiste historie rodzinne z opowieścią o nadciągającej katastrofie ekologicznej. Nie ograniczamy się na tym polu tylko do spektakli – współpracujemy z Młodzieżowym Strajkiem Klimatycznym w ramach cyklu Letnie Spotkania Klimatyczne, a także z Obozem dla Klimatu, który w Stole Powszechnym miał swój festiwal. Ekologia była też jednym z ważniejszych tematów debat podczas Forum Przyszłości Kultury. Sezon zakończymy „Filmami z epoki smogu” w reż. Michała Zadary, które zaprezentowane zostaną w Muzeum Warszawskiej Pragi. Teatr Powszechny wspiera również prace nad Obywatelską Ustawą Antysmogową.

 

Istotnymi tematami są dla nas zagadnienia związane z feminizmem i prawami kobiet. W grudniu, w trakcie Forum Przyszłości Kultury, odbyła się premiera „Bachantek” w reżyserii Mai Kleczewskiej, która wspólnie z Łukaszem Chotkowskim, opierając się na dramacie Eurypidesa, ukazuje jak głęboko w kulturze europejskiej zakorzeniony jest szowinizm i patriarchat. Premierze spektaklu towarzyszyły spotkania i warsztaty prowadzone przez organizacje walczące o prawa kobiet, a część prób do spektaklu odbywała się w przestrzeni publicznej, łącząc działania artystyczne i aktywistyczne. Z prac nad spektaklem zrodził się projekt petycji do Rady Warszawy o zmianę nazwy Ronda Dmowskiego na Rondo Praw Kobiet.

 

Niedługo minie 80. rocznica wybuchu II wojny światowej. Z tej okazji, a także w reakcji na narastające w polskim społeczeństwie tendencje nacjonalistyczne, koalicja instytucji publicznych i organizacji pozarządowych powołała do życia inicjatywę pt. „Rok Antyfaszystowski”. W jego program wpisana została marcowa premiera spektaklu „Mein Kampf” w reżyserii Jakuba Skrzywanka. Spektaklowi towarzyszył cykl spotkań „Rozmowy o walce. Język. Prawo. Działanie” oraz wydarzenie „W Polsce nie ma faszyzmu. Dzień rozmów o prorównościowym aktywizmie społecznym”, które realizowane były wspólnie z aktywistami antyfaszystowskimi.

 

Poszukujemy nowych form odchodzenia od skostniałego schematu repertuarowego. Stąd nasza – już kilkuletnia – współpraca z Fundacją Strefa WolnoSłowa, która prowadzi przestrzeń warsztatową oraz kawiarnię Stół Powszechny, a przed teatrem – Ogród Powszechny. Program wielu spotkań dotyczących filozofii, fizyki i historii, cieszące się dużą popularnością warsztaty (zwłaszcza dla dzieci, migrantów i seniorów), pokazy filmów, a także zajęcia ruchowe i pisarskie to bezcenna część naszej wspólnej działalności na warszawskiej Pradze. Ważnym polem działalności Strefy jest wspólnotowa produkcja spektakli („Uchodź! Kurs uciekania dla poczatkujących”, „Zwierzęta”, „Bogowie”), które są prezentowane również gościnnie, niedawno m.in. na Festiwalu Malta w Poznaniu. Na zakończenie obecnego sezonu odbędzie się premiera „Włącz bojler. Niech czeka na mnie chociaż ciepła woda” w reżyserii Alicji Borkowskiej i na podstawie tekstu Artura Pałygi – opowieść o potrzebie nowych baśni.

 

Poza budynek teatru wychodzimy dzięki inicjatywom podejmowanym z lokalnymi organizacjami (takimi, jak Fundacja Zmiana czy Stowarzyszenie Pedagogów Teatru) w ramach Festiwalu Sztuki i Społeczności Miasto Szczęśliwe, który w tym roku ma już IV edycję. Z kolei w obiegu międzynarodowym Teatr Powszechny funkcjonuje dzięki gościnnym wyjazdom spektakli (w ciągu ostatniego roku odwiedziliśmy teatry m.in. w Szwecji, Czechach, Niemczech i Estonii), a także dzięki uczestnictwu w długofalowym projekcie „Atlas of Transitions. New geographies for a cross-cultural Europe”, którego razem ze Strefą WolnoSłową oraz Ośrodkiem Badań nad Migracjami UW jesteśmy partnerami. Cieszy nas również rosnące zainteresowanie naszymi działaniami w ważnych mediach międzynarodowych.

 

W najbliższych miesiącach zamierzamy rozwijać wiele podjętych już tematów, ale też otwieramy się na nowe wyzwania. Na rozpoczęcie nowego sezonu zaplanowaliśmy premierę spektaklu „Damaszek 2045”, reżysera Omara Abusaady i dramaturga Mohammada Al Attara, artystów pochodzących z Syrii, wciąż pogrążonej w działaniach wojennych. „Damaszek 2045” to „historia z przyszłości”, opowieść o tym, co dzieje się ze zbiorową pamięcią po wieloletnim kryzysie politycznym i humanitarnym, kiedy na gruzach dawnego porządku na nowo i na siłę buduje się tożsamość narodową. Na 12 października zaplanowana jest premiera „Capri – wyspy uciekinierów” w reżyserii Krystiana Lupy. Pokazy work in progress (część I aktu i II akt) odbyły się w czerwcu i zapowiadają epicką opowieść, w której narodziny faszyzmu i wojna stają się odniesieniem dla współczesnych lęków. Kolejnymi premierami będą „Ach, jakże godnie żyliśmy” w reż. Marcina Libera (oparty na historii Teatru Ósmego Dnia i zadający pytanie o współczesne możliwości buntu w sztuce) oraz „Diabły” w reż. Agnieszki Błońskiej (inspirowane „Matką Joanną od Aniołów” Jarosława Iwaszkiewicza). W 2020 roku odbędzie się premiera nowego spektaklu Krzysztofa Garbaczewskiego („Neuromancer/Piekło” na podstawie „Boskiej Komedii” Dantego i prozy Williama Gibsona). Do Teatru Powszechnego powróci także węgierski reżyser Árpád Schilling. Sezon zakończymy premierą spektaklu familijnego – „Ronją, córką zbójnika” w reżyserii Anny Ilczuk.

 

 

 

Z poważaniem,

Dyrekcja i Zespół Teatru Powszechnego w Warszawie

 

 

 

 

 

 

 

 

Teatr Powszechny
im. Zygmunta Hübnera
ul. Jana Zamoyskiego 20
03-801 Warszawa
Bilety 22 818 25 16
22 818 48 19